Zapraszamy do lektury kolejnej części kompendium wiedzy o atopowym zapaleniu skóry przygotowanego przez dr.n.med. Joannę Czuwarę, specjalistę dermatologa z Kliniki Dermatologii CSK MSWiA, Warszawa oraz Centrum Dermatologii Estetycznej i Laserowej VivaDerm, Warszawa.
– Jakość życia pacjentów z AZS jest niska. Zarówno dzieci jak i dorośli są silnie dotknięci przez świąd. Silny świąd występuje u 97% osób z tą chorobą. Dzieci z AZS z powodu rozdrażnienia i niewyspania mogą mieć trudności w szkole, a osoby dorosłe zgłaszają frustrację i złość spowodowaną niekorzystnym wyglądem. Zdrowie psychiczne pacjentów z atopią jest niższe niż u pacjentów z innymi ciężkimi chorobami jak cukrzyca czy nadciśnienie. W badaniach socjologiczno-epidemiologicznych, 38% pacjentów z AZS zdecydowało się nie podejmować konkretnego wykształcenia i określonej pracy z powodu choroby, a 1/3 musiała zarzucić swoje hobby. U prawie połowy chorych występują nerwice i depresje, a co trzeci twierdzi, że ma zaniżone poczucie własnej wartości. Aż 15% badanych z AZS deklarowało, że ich życie zdeterminowane jest przez chorobę – wyjaśnia dr n. med. J. Czuwara.
Pielęgnacja i leczenie
Na podstawie wieloletniej obserwacji, badań naukowych i laboratoryjnych, obecnie wiadomo, że skóra w AZS charakteryzuje się defektem ektodermalnym tzn. jest sucha i taka pozostanie do końca życia, łatwo się podrażnia i ma cechy przewlekłego zapalenia, co znaczy, że niewielki czynnik drażniący lub zaniedbania pielęgnacyjne spowodują jej zaczerwienienie, łuszczenie, świąd i sączenie. Zgodnie z aktualnymi zaleceniami PRACTALL podstawą terapii pozostają emolienty, następnie preparaty steroidowe i inhibitory kalcyneuryny, a w terapii ogólnej leki przeciwhistaminowe, niespecyficznie działające leki immunosupresyjne, stosowane w silnych zaostrzeniach, a także fototerapia.
Warunkiem sukcesu terapeutycznego jest odpowiednia pielęgnacja skóry. W preparatach pielęgnacyjnych warto dostarczać naturalne hydrolipidy naskórka, które regulują procesy zapalne tj. kwas linolowy, linolenowy i ceramidy. Stwierdzono, że z wszystkich aplikowanych kremów jedynie 50% pozostaje na powierzchni po 8 godzinach, dlatego powinno się smarować skórę minimum dwa razy dziennie. Transfer aktywnych składników wgłąb skóry jest łatwiejszy z kremów i maści, niż z płynów i lotionów. Wspomagająco można także wykorzystać preparaty dermokosmetyczne zawierające czynniki przeciwzapalne (panthenol), przeciwświądowe (zanthalene, laureth 6,5), regenerujące (niacynamid), przeciwbakteryjne (chlorek benzalkonowy, triclosan, cynk), łagodzące (aloes, alantoina) i wspomagające obronę immunologiczną skóry (carboxy-methyl-glucan). Powstały one specjalnie z myślą złagodzenia dolegliwości w przebiegu zaostrzonego AZS. Właściwa pielęgnacja skóry warunkuje wyższą skuteczność maści leczniczych. Im lepiej natłuszczona skóra, tym bardziej jednorodna penetracja leczniczych preparatów miejscowych. Ostatnio opublikowano, że pielęgnacja emolientami od pierwszego dnia życia noworodków z ryzykiem rozwoju AZS z powodu choroby rodziców, odegrała prewencyjną rolę i ochroniła je przed rozwojem AZS. Fakt ten potwierdza istotną rolę defektu bariery naskórkowej w rozwoju AZS, a metody jej naprawy stanowią skuteczny środek ochronny.
Należy pamiętać o nienaruszaniu fizjologicznego pH skóry, które wynosi ok. 5.5 i działa ochronnie wobec infekcji bakteryjnych i grzybiczych. Dlatego warte polecenia są tzw. mydła bez mydła – syndety o odczynie zbliżonym do pH skóry a nie alkalicznym.
Chory na AZS musi unikać tego, co go uczula. W okresach zaostrzenia już nie wystarczy sama pielęgnacja, powinno być włączone leczenie, które obejmuje skojarzone działanie kortykosteroidów miejscowych w formie emulsji, kremów lub maści stosowanych tak krótko jak się da, aby szybko ugasić stan zapalny i w związku z tym świąd, leków immunomodulujących z grupy inhibitorów kalcyneuryny oraz leków przeciwświądowych antyhistaminowych z różnych klas podawanych ogólnie. W przypadku wtórnych nadkażeń bakteryjnych, grzybiczych czy wirusowych potrzebne jest odpowiednie leczenie celowane. W przypadku rozległych i nasilonych zmian skórnych pacjent wymaga specjalistycznego leczenia dermatologicznego.
Cennym uzupełnieniem terapii farmakologicznej i pielęgnacji jest leczenie klimatyczne szczególnie w rejonach nadmorskich z wykorzystaniem słońca i wody morskiej, balneoterapia i hydroterapia stosowane w wielu uzdrowiskach i sanatoriach.
Wkrótce kolejna porcja cennych informacji o AZS m.in. o prawdach i mitach na temat AZS oraz specjalistycznych produktach Laboratoire Dermatologique Bioderma z linii „Atoderm” przeznaczonych do pielęgnacji skóry atopowej.