Łojotokowe zapalenie skóry jest schorzeniem przewlekłym, nawracającym i trudnym do leczenia. Pomimo szerokiego spektrum opcji terapeutycznych nadal pozostaje chorobą, na którą nie ma jednej radykalnej metody terapeutycznej, zapewniającej trwałe wyleczenie. Dlatego każdy chory wymaga indywidualnego podejścia oraz wsparcia lekarskiego, zachęcającego do konsekwentnego i systematycznego stosowania terapii w przypadkach nawrotu choroby. Polecamy także artykuły: Łojotokowe zapalenie skóry oraz Bioderma poleca na ŁZS.
Składniki szamponów stosowanych w łojotokowym zapaleniu skóry głowy
Jednym z dowodów świadczących o roli drożdżaków z rodzaju Malassezia spp. w patogenezie łojotokowego zapalenia skóry jest skuteczność leków przeciwgrzybiczych w łagodzeniu przebiegu oraz ustępowaniu zmian skórnych. Rekomendowanym leczeniem w przypadku zmian zlokalizowanych w obrębie owłosionej skóry głowy, zarówno o typie łojotokowego zapalenia skóry jak i łupieżu, jest cyklopiroksamina w szamponie, posiadająca działanie grzybobójcze, grzybostatyczne oraz przeciwzapalne.
W leczeniu alternatywnym zalecane jest stosowanie szamponów zawierających inną grupę leków przeciwgrzybicznych – pochodne imidazolowe. W wielu badaniach wykazano efektywność leczenia tłustego łupieżu skóry owłosionej głowy po zastosowaniu szamponu z 2% ketokonazolem.
Dużą skuteczność mają również stosowane głównie w postaci szamponów preparaty zawierające pirytonian glinu, cynku i magnezu oraz siarczan selenu, a także związki redukujące i działające hamująco na podziały komórkowe, oparte na dziegciach i ichtiolu. 1% pirytonian cynku, stosowany w formie szamponu, posiada właściwości przeciwgrzybicze wywierane na drodze hamowania transportu w obrębie ściany komórkowej grzyba. Wykazano również jego właściwości keratoplastyczne, a także działanie przeciwłojotokowe.
Pielęgnacja skóry głowy z ŁZS
U osób z łagodnymi postaciami łojotokowego zapalenia skóry, łupieżem suchym i tłustym skóry owłosionej głowy bardzo ważną rolę odgrywa prawidłowa codzienna pielęgnacja włosów. Właściwy szampon przeciwłupieżowy powinien posiadać dobre właściwości kosmetyczne, działać nawilżająco, a jednocześnie złuszczać zrogowaciałe komórki naskórka. Nowoczesne preparaty przeciwłupieżowe zapobiegają intensyfikacji łojotoku, eliminują nadmiar sebum i hamują jego nadprodukcję. Optymalny skład szamponów przeciwłupieżowych dostosowany jest do zwalczania różnych postaci łojotokowego zapalenia skóry głowy, dzięki czemu wśród bogatej oferty dermokosmetyków można wybrać odpowiedni preparat przeznaczony dla skóry z łupieżem suchym lub łupieżem tłustym. Kosmetyki te łagodzą również świąd skóry, poprawiają kondycję włosów, stymulując wzrost i wzmacniając ich strukturę. Należy pamiętać, by spieniony szampon pozostawiać na skórze głowy przez co najmniej 5 minut, aby zapewnić optymalne działanie składników aktywnych. Preparat stosuje się 2 razy w tygodniu przez okres minimum 4 tygodni. We wszystkich przypadkach zaleca się kontynuację kuracji przeciwłupieżowej w celu przedłużenia i utrwalenia osiągniętych efektów oraz odzyskania równowagi skóry głowy. W tym celu opracowane zostały formuły specjalnych szamponów do codziennej pielęgnacji włosów i skóry głowy, które jednocześnie zapobiegają nawrotom łupieżu.
Ze stosowania szamponów przeciwłupieżowych należy zrezygnować w przypadku ostrych stanów zapalnych skóry głowy, nadwrażliwości na detergenty oraz bezpośrednio przed i po farbowaniu włosów, czy zabiegiem trwałej ondulacji.
Leczenie skóry z objawami ŁZS
W łojotokowym zapaleniu skóry dotyczącym skóry gładkiej spektrum wybór leczenia zależy od z ciężkości nasilenia choroby oraz częstości występowania nawrotów klinicznych. W zmianach ograniczonych, o lekkim i średnim nasileniu zastosowanie znajdują przede wszystkim preparaty stosowane miejscowo. W przypadkach cięższych i nawrotowych, z krótkimi okresami remisji, a także w sytuacjach niepowodzeń leczenia miejscowego konieczne jest zastosowanie terapii ogólnej. Zalecanymi preparatami do użytku zewnętrznego są inhibitory kalcyneuryny, takrolimus i pimekrolimus, wywołujące swój efekt przeciwzapalny poprzez zmniejszenie syntezy cytokin zapalnych przez limfocyty T i komórki tuczne. Preparaty te pozbawione są poważnych odległych skutków ubocznych, obserwowanych w przypadku przewlekłego stosowania glikokortykosteroidów. Takrolimus posiada również właściwości przeciwgrzybicze.
Leczenie miejscowe
W leczeniu miejscowym wykorzystuje się także szeroko właściwości przeciwzapalne glikokortykosteroidów oraz przeciwgrzybicze pochodnych azolowych, terbinafiny oraz cyklopiroksaminy. Kortykosteroidy działają szybko, likwidują uczucie świądu i pieczenie oraz zmniejszają stan zapalny. Jednak ich przewlekłe stosowanie może prowadzić do rozwoju wielu działań niepożądanych, między innymi zapalenia skóry wokół ust, zmian trądzikopodobnych, teleangiektazji, odbarwień oraz zaniku skóry, dlatego tak prowadzona terapia powinna być ściśle kontrolowana przez lekarza dermatologa. Stosuje się także preparaty zmniejszające proliferację komórek naskórka, np. ichtiol, nadtlenek benzoilu oraz związki siarki.
Leczenie ogólne
W łojotokowym zapaleniu skóry o ciężkim lub nawrotowym charakterze zalecane jest leczenie ogólne. Zastosowanie znajdują preparaty przeciwgrzybicze z grupy pochodnych azolowych, przede wszystkim itrakonazol lub flukonazol, połączone z omawianą wcześniej terapią miejscową. Leki te wywierają działanie grzybostatyczne, hamując syntezę ergosterolu, będącego istotnym składnikiem błony komórkowej grzybów. Rzadziej w terapii schorzenia wykorzystuje się antybiotykoterapię doustną, a także steroidoterapię przy szczególnie ciężkim nasileniu objawów klinicznych. Redukcję objawów uzyskuje się również pod wpływem fototerapii, np. z wykorzystaniem lampy emitującej wąskie pasmo promieniowania UVB.