![1](https://business-relations.pl/wp-content/uploads/2020/07/1.jpg "(od lewej) Piotr Matuszek, Maya M. Kowalczyk, członkowie Grupy "Klezmer"")
Zapraszam do lektury interesującego wywiadu z Piotrem Matuszkiem na temat zwyczajów panujących w Izraelu. Piotr Matuszek był członkiem zespołu tańca żydowskiego i izraelskiego „Klezmer” z Cieszyna, który występuje podczas „Wieczorów z kulturą żydowską i izraelską” w gliwickiej restauracji „Kolonialna”. Obecnie prowadzi firmę „KosherWinePL”, zajmującą się importem win koszernych-z Czech i Izraela.
Jaki nastrój mają żydowskie święta?
Piotr Matuszek: Bardzo radosny nastrój. Widząc w Jerozolimie co się dzieje podczas tych świat jest to dla mnie czasem niepojęte. Jest dzień. Oni się, po prostu, cieszą i bawią. Nie ma żadnych różnic. Turyści mogą włączać się do zabawy. Nawet sami Żydzi porywają ich do tańca. Tańce są proste i radosne. Proste kroki, skoki, wymachy. Zwykle trzymają się za ręce. Każdy może je zatańczyć. Nie ma żadnych skomplikowanych kroków. Często bazują na frejlach, czyli improwizacji. Jeden pokazuje, a reszta powtarza.
Piją wino?
Nie, nie widziałem żeby podczas świąt spożywali wino publicznie. W domu wiadomo na Szabat jest zawsze wino i podczas większości świąt.
Czy kobiety i mężczyźni tańczą razem?
Nie. Osobno. Nawet pod Ścianą zachodnią, czyli Ścianą Płaczu jest podział: 2/3 mają mężczyźni, a 1/3 kobiety. Przestrzeń jest oddzielona drewnianymi płotkiem na wysokość ok 1,8m.
Czy transakcji handlowe z partnerami wyznania mojżeszowego winni dokonywać jedynie mężczyźni?
Wszystko zależy od poziomu religijności danej osoby. Jeżeli jest ortodoksyjnym Żydem będzie chciał by biznesy robili z nim tylko mężczyźni.
Jaki strój będzie do tego celu najodpowiedniejszy?
Strój ma zasłaniać ciało. Spodnie, koszula z długim lub krótkim rękawem. Koszulki na ramiączkach są wykluczone. Obowiązuje też nakrycie głowy-kapelusz, jarmułki lub czapka.
A kobiety?
Top winien zasłaniać ciało co najmniej do łokcia, a spódnica winna mieć długość za kolana. Żydówki noszą chusty.
Jeżeli podejmuje się biznesmenów z Izraela wymagane są świadectwa koszerności?
W Polsce trudno jest kupić takie pożywienie czy wino. Wiem, że taki sklep jest w Warszawie. Wiele sklepów prowadzi sprzedaż wysyłkową. Niektórzy mieszkańcy Izraela nie zwracają uwagi na świadectwa koszerności. Wszystko zależy od poziomu religijności. Poza granicami Izraela ciężko o rytualny ubój. Żeby ta żywność była koszerna rabin musi nadzorować cały proces.
Co oznacza dokładnie słowo „koszerny”?
„Koszerny” pochodzi od słowa „Kasher” oznaczający produkt jako „czysty” – czyli to co żydowskie prawo, czyli Tora czy w tym przypadku Pięcioksiąg Mojżeszowy określa mianem „czystego”. Wymieniono tam kilkanaście kryteriów.
Jaka jest kuchnia żydowska?
W Tel-Awiwie w restauracjach widziałem podział na mięso i na nabiał – czyli według kryteriów zawartych w Torze, ponieważ kilkakrotnie jest napisane „Nie będziesz gotował koźlęcia w mleku jego matki”. Są nawet różnokolorowe parawany, czy nawet ściany pomalowane są w dwóch rożnych kolorach. Podczas pobytu w Izraelu byłem kiedyś podczas szabatu zaproszony na obiad. To było coś czego w życiu nie jadłem. Mam tu na myśli sposób przygotowania. U nas grilluje się wieprzowinę, a tam podano baraninę oraz wołowinę, a także inne warzywne potrawy – natomiast ja jestem wielbicielem mięs, więc na tym się skupiam. Mają też więcej potraw słodszych niż je się u nas. Lubią słodki smak. Było to niesamowite, ponieważ po raz pierwszy wtedy miałem kontakt z kuchnią żydowską z „pierwszej ręki”
Desery są słodsze czy dania główne serwowane są na słodko?
U nas podaje się zupę, danie główne i deser, a oni wykładają wszystko na stół. Pośród tych potraw zwykle 1-2 są słodkie. Mam tu na myśli danie główne, w tym mięsa. Pomiędzy warzywami można znaleźć daktyle i inne owoce.
Czy używa się noża i widelca?
Tak, tak jak u nas. Niektóre potrawy zbiera się macą.
Dziękuję za rozmowę.
Rozmawiała Maya M. Kowalczyk
Czytaj także: