Niewinny z pozoru rumieniec na twarzy może przerodzić się w zmiany chorobowe !
Skóra naczynkowa wymaga odpowiedniej pielęgnacji. Doktor Barbara Pytrus przybliża problem trądziku różowatego i wyjaśnia jaka pielęgnacja jest najlepsza przy tego typu problemach. Laboratoire Dermatologique BIODERMA natomiast poleca produkty dostosowane do potrzeb skóry naczynkowej, które pomogą zachować jej piękny i zdrowy wygląd.
Definicja: Trądzik różowaty (łać. rosacea) jest przewlekłym schorzeniem charakteryzującym się nawracającymi epizodami zaczerwienienia w obrębie twarzy, rumieniem, obecnością grudek, krost, teleangiektazji oraz zmian przerostowych. Patogeneza schorzenia jest niejasna, bierze się pod uwagę współistnienie różnych czynników. Występuje u ok. 10% populacji, a u ponad 80% pacjentów głównymi objawami są zmiany naczyniowe (rumień, teleangiektazje). Pojawia się częściej u pacjentów z I, II fototypem skóry, niebieskimi oczami i jasnymi włosami. Zmiany naczyniowe rozpoczynają się przeważnie w wieku 30-40 lat, częściej u kobiet niż u mężczyzn. Wielu autorów uważa, że podłoże zmian stanowią zaburzenia łojotokowe współistniejące ze zmianami naczyniowymi. Zmiany chorobowe lokalizują się w strefach łojotokowych skóry, występują rzadziej u osób z nadmierną czynnością gruczołów łojowych (postać przerosła i piorunująca TR). Wiadomo także, że TR jest chorobą zapalną, a odczyn zapalny odgrywa podstawową rolę w powstawaniu zmian chorobowych.
Wczesny okres TR zaliczany jest do nerwic naczynioruchowych skóry i na wiele lat może wyprzedzać rozwój utrwalonych zmian w przebiegu choroby. Pierwsze objawy obserwujemy u kobiet około 20. roku życia, szczególnie jeśli dochodziło do nadmiernej ekspozycji na promieniowanie ultrafioletowe. Pacjentki często skarżą się początkowo na nietolerancję kosmetyków. Dochodzi do wzmożonej reaktywności naczyń bez utrwalonych zmian skórnych, ale okresowo może wystąpić dyskretny rumień i pojedyncze teleangiektazje. Dominującym objawem w tym okresie jest napadowe czerwienienie twarzy (ang. flushing) pod wpływem czynników miejscowych i ogólnych. Początkowo objawy typu ‘flushing’ są przemijające, ale następnie wraz z uszkodzeniem naczyń dochodzi do powstania utrwalonych zmian rumieniowych. Zwiększony przepływ krwi i rozszerzenie naczyń krwionośnych może także być spowodowane czynnikami hormonalnymi oraz zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego. Przy nasileniu procesu chorobowego dochodzi do wytworzenia torbieli łojowych i przerostu tkanki łącznej, zwłaszcza na nosie. Nie obserwuje się występowania zaskórników. Ta ciężka postać TR dotyczy najczęściej mężczyzn.
Etiopatogeneza: Do czynników wyzwalających powstawanie rumienia, a w konsekwencji zaostrzenie choroby należą : słońce, stres, wysoka i niska temperatura, alkohol, pikantne potrawy, wysiłkowe ćwiczenia gimnastyczne, nadmierna suchość lub wilgotność powietrza, kosmetyki do pielęgnacji twarzy, leki (kortykosteroidy, leki rozszerzające naczynia, niektóre leki obniżające poziom cholesterolu).
Do najczęstszych przyczyn trądziku różowatego należą :
-
predyspozycje genetyczne – dodatni wywiad w kierunku TR, częste występowanie zaczerwienienia twarzy lub epizodyczny rumień,
-
zaburzenia naczynioruchowe w powierzchownych naczyniach skóry twarzy – rozszerzenie naczyń i rumień mogą być spowodowane wzmożonym wydzielaniem enkefalin i endorfin,
-
czynniki psychogenne – wśród chorych przeważają neurotycy, psychastenicy i osoby którym towarzyszy często uczucie lęku, niepokoju i zagrożenia,
-
zaburzenia hormonalne – zmienność objawów chorobowych TR w zależności od fazy cyklu miesiączkowego, stany przedklimakteryczny i klimakterium, nasilenie po gestagenowych środkach antykoncepcyjnych,
-
schorzenie przewodu pokarmowego – zaburzenia procesu trawienia, w tym nieżyt żołądka i przewlekłe zaparcia, zaostrzenie choroby po błędach dietetycznych, rola zakażenia Helicobacter pylori jest wielokrotnie podkreślana.
Podłoże łojotokowe – zmiany chorobowe w TR lokalizują się w okolicach łojotokowych, występują rzadziej u osób z nadmierną czynnością gruczołów łojowych (postać przerosła i piorunująca TR).
Leczenie : Trądzik rózowaty jest przewlekła chorobą, wymagającą długotrwałego leczenia. Wybór metody leczenia powinien zależeć od nasilenia zmian chorobowych, przypuszczalnych czynników wywołujących, wieku, płci oraz wrażliwości skóry. Pacjenci przede wszystkim powinni być pouczeni na temat unikania czynników prowokujących, takich jak alkohol, gorące lub pikantne potrawy, ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe oraz odpowiednich zabiegów pielęgnacyjnych. Konieczna jest fotoprotekcja oraz zmniejszenie drażnienia skóry przez czynniki zewnętrzne. Ważny jest odpowiedni dobór kosmetyków oraz makijaż kamuflujący jako cenne uzupełnienie każdej terapii. Ponadto konieczne jest opanowanie stresu emocjonalnego.
Leczenie miejscowe jest leczeniem podstawowym i u wielu pacjentów wystarczającym. W przypadkach średnich i ciężkich oraz w odmianie ocznej zaleca się leczenie ogólne, które trwa zwykle kilka miesięcy, aż do osiągnięcia zadowalających rezultatów.
Leczenie miejscowe : Preparaty miejscowe stosowane w terapii TR należą do tej samej grupy co stosowane w leczeniu trądziku zwykłego. Należy jednak pamiętać, że skóra u osób z TR jest zdecydowanie bardziej delikatna, wrażliwa i bardzo skłonna do powstawania odczynu rumieniowego.
-
Antybiotyki – klimdamycyna (emulsja), erytromycyna (roztwór, maść)
-
Metronidazol – żel, krem
-
Kwas azelainowy- 20% krem, 15%gel
-
Retinoidy – tretynoina, retinaldehyd 0,05% krem
Leczenie ogólne :
-
Antybiotyki stosuje się w leczeniu TR nie ze względu na działanie przeciwbakteryjne, ale właściwości przeciwzapalne. Najbardziej powszechne jest zastosowanie tetracykliny. Inne antybiotyki to: doksycyklina, makrolidy, azytromycyna.
-
Metronidazol – postać grudkowo-krostkowa TR
-
Retinoidy – isotretinoina stosowana w małych dawkach przez okres 4-6 miesięcy w postaciach zapalnych oraz przerostowej TR
-
Leki zmniejszające rumień – beta-blokery, klonidyna, inhibitory serotoniny
Leczenie uzupełniające :
-
Lasero – i światłoterapia – zabiegi likwidacji teleangiektazji i rumienia z zastosowaniem IPL (Intensywne Źródło Światła) oraz lasery barwnikowe, diodowe, KTP, natomiast zmiany przerosłe można usuwać laserem CO2 lub laserem frakcyjnym
-
Witaminy – doustne podawanie witamin o działaniu przeciwłojotokowym PP i B2
-
Leki uszczelniające ścianę naczyń krwionośnych: trokserutyna, kasztanowiec
Pielęgnacja skóry naczyniowej :
-
Preparaty dla skóry wrażliwej ze skłonnością do rozszerzonych naczyń i rumienia – kremy z witaminą C, E, K, z kwasem hialuronowym, alantoiną, pantenolem, algami morskimi, miłorzębem
-
Fotoprotekcja przez cały rok
-
Stosowanie preparatów hipoalergicznych, wód termalnych, łagodnych kremów i emulsji
-
Unikanie kosmetyków z alkoholem, mentolem, lanoliną
-
Peeling enzymatyczny (zwiększy skuteczność stosowanych kosmeceutyków)
Zabiegi, których należy unikać przy skórze naczyniowej lub trądziku różowatym :
-
Eksfoliacja z zastosowaniem mocnych kwasów, np. salicylowago
-
Zabiegi rozgrzewające
-
Światłoterapia
-
Zabiegi z użyciem kosmetyków, w składzie których występuje: alkohol etylowy, lanolina, glikol propylenowy
-
Zabiegi, podczas których dochodzi do tarcia lub ucisku skóry
Opracowanie:
Dr nauk med. Specjalista dermatolog-kosmetolog Barbara Pytrus
Gabinet Dermatologii Leczniczej i Estetycznej ‘Platinium’ we Wrocławiu
50-457 Wrocław, ul. Dąbrowskiego 4