Mongolia – kraj sześciu alfabetów

 IMG_4202_fpMongolia (Монгол улс, Mongol, Mongol uls) to republika parlamentarna położona w Azji Środkowej. Najprawdopodobniej nie ma w świecie drugiego kraju, który używałby tylu alfabetów co Mongolia. Obok na zdjęciu cyrylica ( Stowarzyszenie Polska – Mongolia ) oraz pozdrowienia – tekst napisany alfabetem klasycznym. Używając starego alfabetu mongolskiego teksty pisze się z góry w dół i czyta od lewej do prawej.

 Państwo Hunnu które było pierwszym państwem w Mongolii używało pisma, które być może stanowiło początek alfabetu runicznego. Według prof. B. Rinchena Hunowie stosowali alfabety ideograficzne. Pomnik z takim pismem – trzy linie ze starego ideogramu w rąbanym kawałku odnaleziono w aimaku Chowdo (zachodnia część Mongolii). Mongołowie swego czasu używali sześciu różnych alfabetów : klasycznego, kwadratowego, jasnego, vagindry, sojombo i cyrylicy. Klasycznym mongolskim alfabetem ( znany także jako stary alfabet mongolski ) pisze się z góry na dół, czyta się od lewej do prawej strony. Najstarszy zabytek klasycznego pisma mongolskiego tak zwany Kamień Chinggis Chaana (inskrypcja na kamieniu) jest przechowany w muzeum Hermitage w St. Petersburgu. Wygrawerowany w 1225 r. tekst opisuje jak łucznik Jesuche jedną strzałkę strzelił w odległości prawie 700 m. Na owe czasy był naprawdę wyjątkowy wyczyn. Klasyczne pismo mongolskie było punktem zwrotnym w rozwoju języka pisanego w Azji Centralnej. W roku 1260 na polecenie Khubilai Chana tybetański lama Pagwa Lodoidzalcan utworzył nowy alfabet tak zwany kwadratowy. Powstał on na bazie alfabetów tybetańskich. Chociaż Khubilai Chan wydał rozkaz o tym, że każdy Mongoł musiał się uczyć tego pisma to Mongołowie ze względu na wygodę nadal używali starego alfabetu mongolskiego. W 1648 roku Oiradski uczony Zaja – pandit Namchajdżamc sporządził alfabet jasny bazujący na zachodnim dialekcie Oirackim. Nigdy jednak nie został on spopularyzowany. W XVII wieku pierwszy mongolski teokratyczny władca, żyjący Budda Zanabazar stworzył własny alfabet.  Sojombo to alfabet składający się z alfabetu tybetańskiego. W 1941 roku w Mongolii wprowadzono alfabet bazujący na rosyjskiej cyrylicy. Najbardziej odpowiada  on współczesnemu językowi mongolskiemu ze względu na brak różnic w mowie i w piśmie.

Leave a Comment