Obecny kształt ‘Europejskiego modelu kulturalnego’ łączy poszanowanie odrębności kulturowej każdego narodu z wymianą i współpracą wzbogacającą każdą z kultur narodowych czy regionalnych.
Istnienie narodów jest jedną z podstawowych cech konstytutywnych Europy. Historyk Herman Heimpel powiedział kiedyś, iż ‘Fakt istnienia narodów jest tym, co historycznie stanowi o europejskości Europy’. Sygnatariusze Traktatu o Unii Europejskiej pragnąc stworzyć Europę Narodów widzieli ją także poprzez pryzmat wpływów kulturowych. Stąd traktat ten przyznaje Unii Europejskiej pewne kompetencje także i w tej dziedzinie m.in. nakłada na Unię obowiązek uwzględniania aspektów kulturalnych w całokształcie prowadzonej przez nią polityki. Art. A mówi o tworzeniu coraz ściślejszych związków pomiędzy narodami, a art. 128 określa sposób podejmowania decyzji oraz cele i formy działania Unii Europejskiej w kwestiach kultury. Obecny kształt ‘Europejskiego modelu kulturalnego’ łączy poszanowanie odrębności kulturowej każdego narodu z wymianą i współpracą wzbogacającą każdą z kultur narodowych czy regionalnych. Kładzie on nacisk na wspólne cechy dorobku europejskiego, umocnienie poczucia przynależności do Wspólnoty przy jednoczesnym poszanowaniu różnic kulturowych oraz przyczynianiu się do rozkwitu i rozprzestrzeniania się kultur.
Prócz wsparcia finansowego, do zadań Unii należy także wspieranie wymiany kulturalnej, współpracy pomiędzy twórcami kultury i obiegu jej dzieł. Z drugiej strony narodowe dziedzictwo kulturowe wymaga ochrony. W realizacji zasady swobodnego przepływu towarów doniosłe znaczenie odgrywa art. 36 Traktatu Rzymskiego. Pozwala on państwom członkowskim na wprowadzenie ograniczeń w zakresie stosowania zasad jednolitego systemu swobodnego przepływu osób, usług, towarów i kapitału w imię ochrony własnego, narodowego dziedzictwa kulturowego.
Przykładami projektów kulturalnych współfinansowanych z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej są :
-
projekt ‘Miejskie dziedzictwo dla przyszłych pokoleń, Finlandia, całkowity koszt 919 500 Euro, dodatek unijny : 84 100 Euro,
-
projekt ‘Wyspa informacji’, Dania, całkowity koszt 820 170 Euro, dodatek unijny : 328 068 Euro,
-
projekt ‘Kooperacja bez granic – na ratunek rzeźbom skalnym’, Szwecja/Norwegia, całkowity koszt 5 418 000 Euro, dodatek unijny : 638 000 Euro.
Unia Europejska respektuje tożsamość narodową państw członkowskich, ich historię, tradycję i kulturę. Jej polityka kulturalna nie zmierza ku ujednoliceniu krajowych polityk w dziedzinie kultury, lecz skupia się na inicjowaniu programów i akcji uzupełniających działania poszczególnych państw członkowskich. Idea pluralistycznej Europy, niosącej ponad granicami wartości różnorodności i dialogu międzykulturowego jest także główną treścią porozumień, która Unia zawarła z krajami trzecimi. Polityka kulturalna Unii Europejskiej realizuje zadania przekraczające swym zasięgiem możliwości i kompetencje poszczególnych państw. Ma ona na celu szerzenie dorobku kultury europejskiej oraz ochronę europejskiego dziedzictwa kulturowego.
Maya Kowalczyk
Autorka ukończyła Uniwersytet Medyczny w Katowicach, podyplomowo zarządzanie i marketing na rynkach zagranicznych GWSH / Europäische Akademie für Führungskräfte Stuttgart, handel zagraniczny na Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach, The American Academy Kaplan oraz studia magisterskie na kierunku zarządzanie, specjalność zarządzanie przedsiębiorstwem europejskim w Śląskiej Wyższej Szkole Zarządzania w Katowicach ( dyplomy z wyróżnieniami).